In dit artikel wordt de naam Westerveen gebruikt voor zowel het ven als de direct daaraan grenzende weilanden en bossen, samen ongeveer kleine 20 ha. 

Periode tot 1940
Het geheel bestond oorspronkelijk uit esakkers, hoogveen, heide en wat uitgestoven zandgronden. In het veen werd turf gestoken, waardoor er een plas ontstond, het middenstuk van de huidige waterplas. Bij de markescheiding van 1878 werd de plas en omliggende heide toegekend aan de familie Pelinck en andere eigenerfden van Peest. De esakkers waren kennelijk weinig productief, zodat ze omgezet werden tot hakhoutbosjes. Op de kadastrale kaart zijn deze akkers nog te herkennen als smalle percelen, o.a. in de buurt van de bunker en langs de Zuidveldigerweg. De onvruchtbare stukjes stuifzand zijn vastgelegd met grove den. 

Periode 1940-1945
Het gebruik van het Westerveen en omgeving door de Duitse bezettingsmacht is uitgebreid beschreven in het boek Schijn bedriegt… Duits vliegveld bij Peest. De meest opvallende overblijfselen uit die periode zijn:

1. Westerveen, de waterplas – om de brandweer van het vliegveld voldoende toegang tot oppervlaktewater te geven hebben de Duitsers de veenplas met vier armen en twee zijarmen uitgebreid. In het uiteinde van elke arm werd een soort filter gebouwd, vanwaar het water via een buis met een put aan de rand van de weg in verbinding stond. Uit die vijf putten konden dus vijf verschillende blusauto’s tegelijkertijd water oppompen. Bij een lage waterstand zijn die filters en buizen te zien. Om overtollig water af te voeren naar de Peester Maden en Oostervoortse Diep was er een afvoermogelijkheid via een sloot en duiker onder de Hoofdweg door.

2. Bunker – deze bunker had waarschijnlijk de functie van schuilplaats bij bombardementen. Hij bestaat uit drie ruimtes, waarvan twee met een opening door het dak. Er waren oorspronkelijk twee deuren, waarvan één is dichtgemetseld. De bunker is helemaal met grond bedekt en begroeid met struiken en bomen. Het is nu een belangrijke overwinteringplaats voor vleermuizen.

3. Loopgraven – op verschillende strategische plaatsen zijn nog overblijfselen van loopgraven te vinden.

4. Beuken – De Duitse officieren die huizen rond het Westerveen bewoonden hadden kennelijk een grote voorkeur voor beuken. Hoewel alle zes huizen in april 1945 zijn opgeblazen, zijn die plekken nog te herkennen aan grote beukenbomen.

Ter herinnering aan deze periode is in 1995 het 'Monument 1940-1945' opgericht dat bestaat uit een beeldhouwwerk van graniet van de kunstenaar Ko Vester met daarop gegraveerd het vredesgedicht Peeist 1995 van Jannie Boerema. Dit gedicht is elders op deze site zowel in het Drents als in het Nederlands te vinden. Het monument staat op de kruising van de weg rond het Westerveen en één van de zijwegen.

Periode 1945-2000
De belangrijkste doelstelling voor het bosbeheer was een maximale opbrengst aan hout te verkrijgen. Hiertoe werd vooral lariks, douglas spar en fijnspar aangeplant door mijn oom Egbert Pelinck (1907-1991).
Door vererving en aankoop heeft hij het oorspronkelijke bezit aan het Westerveen voor en na de oorlog uitgebreid.
De afwisseling van uitgegroeide hakhoutbosjes en aanplant van snelgroeiende naaldhoutsoorten heeft voor een gevarieerd bosbeeld gezorgd.
De wallen met daarop nu flinke eikenbomen dragen daar verder aan bij. Het open stuk land rond het water werd verpacht als weiland en het enige overgebleven schuurtje uit de Duitse tijd werd verbouwd tot woning: Westerveen 2.

Periode 2000-2009
Het huidige landschappelijke beeld rond het Westerveen wordt mede bepaald door een aantal maatregelen die sinds 2000 plaats vonden.

In het kader van een overeenkomst tussen de Boermarke Peest en Landschapsbeheer Drenthe zijn in 2001/2002 alle bomen en struiken langs het water verwijderd, houten hekken geplaatst, de afrastering vernieuwd en de teeltlaag van een deel van het weiland afgehaald om een nieuw natuurterrein te ontwikkelen.
Dit viel samen met een groot programma van de Gemeente Noordenveld om alle munitie, die nog uit de bezettingstijd en daarna in de omgeving van Peest was achtergebleven, op te ruimen, onder meer uit het Westerveen.

De Kruizebank

Hoofdingang van de bunker


In 2002 is de oude woning Westerveen 2 gesloopt en daarvoor in de plaats een nieuw huis gebouwd dat gebruikt wordt als tweede woning en als bedrijfsruimte voor het beheer van bos en natuur.

Aan de oostzijde van het Westerveen zijn twee percelen landbouwgrond aangeplant met beuken en tamme kastanjes.

Naast de bovengenoemde activiteiten in 2001/2002 zijn er landschappelijke verbeteringen aangebracht door de wallen met eikenbomen langs de boermarke- en andere wegen vrij te stellen van naburige naaldbomen, esdoorns en Amerikaanse eiken.

Voor de recreatie zijn er twee wandelpaden aangelegd, één door het oude bos nabij de bunker en de andere rond de nieuwe aanplant.
Verder zijn er twee banken geplaatst, vanwaar men kan genieten van het uitzicht over het Westerveen. De gemetselde bank is in 2008 geplaatst ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van IVN-Norg en ter herinnering aan de oprichter, Jans Kruize.

Om de biodiversiteit van het gebied te verhogen wordt onder meer op de twee zuidelijke stukken weiland verschralingbeheer toegepast, waardoor heide en andere interessante planten terugkomen.
Een langzaam aflopende taludrand aan het water voorziet in een goede omgeving voor amfibieën en een aanplant van ongeveer 80 vlindervriendelijke struiken nabij het huis is goed voor vlinders. 

Een visie op de toekomst
In het algemeen zal het beleid van de afgelopen 7 – 8 jaar worden voortgezet, waarbij ik me voorstel dat een groot deel van het bos tussen het Westerveen en de Zuidveldigerstraat uit loofhout zal bestaan.
Dit zijn dan voornamelijk eik, beuk, tamme kastanje, esdoorn en een enkele zoete kers, berk en els. Een en ander in samenspraak met de familie Sluiter, die hier ook enkele percelen bezit en eenzelfde voorkeur heeft.

Voor het water en de weilanden hoop ik dat in het stuk met verschralingsbeheer heide, orchideeën en andere soorten bij zullen dragen aan meer verscheidenheid in deze plantenvegetatie.
Aan de randen van het water zullen de vlakkere stukken worden opengehouden voor amfibieën. Verder zullen ook de opgaande bomen regelmatig worden verwijderd om de openheid van het gebied te behouden.
Tussen het Westerveen en de bunker en Hoofdweg zal de nadruk liggen op goed beheer van de naaldhoutbossen voor houtproductie. In het hele gebied zullen de bosranden uit loofhout bestaan.

Samengevat: Het Westerveen moet een gebied blijven waar elke Peestenaar met plezier komt en geniet, zoals wij nu ook al jaren doen.


oktober 2009